Petro Levi : Funkciado de la kapitalisma ekonomio - Ekspluatado, plusvaloro, primitiva akumulado, krizo...

Tiu teksto estis la bazo de la leciono, per kiu mi partoprenis dum jaroj en la instruado de sindikatanoj en la kadro de la meza ekonomia kurso de la Federacio de la laboruloj de konstruado de franca CGT (Äœenerala Konfederacio de la Laboro). Miaopinie, kun la indiko de sia dato, ?i perdis nenion el sia teoria valoro. La tuta leciono konsistis el tiu teksto, prezentita kiel prelego, el lego de tekstoj disponigitaj de la Centro de sindikata formado de CGT kaj de la Federacio de Konstruado, kaj el debato inter la lernantoj kaj la instruantoj. La tuta leciono da ?ris duontagon kaj la tuta meza kurso da ?ris unu (por entreprenkomitatanoj) a ? du (?enerala formado) semajnojn.

Unua kontakto kun tiuj demandoj estas farata en la kurso de baza ?enerala sindikata formado. Ilia studo estas pliprofundigata en la kurso de sindikata ?enerala formado de meza nivelo. Petu ĉe CCEO (Konfederacia Centro de Laborula Edukado) la tiucele disponigatajn dokumentojn. Tiu ĉi dokumento ne povas anstata ?i la partoprenon en tiuj kursoj. Äœi nur celas servi kiel elementa memorhelpilo.

ÄœENERALA FORMULO DE LA PRODUKTIPOVA KAPITALO.

A —> M —> A’
Komenca kapitalo —> Varo —> Plivastigita Kapitalo.

El komenca kapitalo, la kapitalisto aĉetas varon por revendi ?in, celante pligrandigi sian kapitalon.
Ni skribos do : A’ > A
(La fina kapitalo A’ estas pli granda ol la komenca kapitalo A)
Ni disvolvu la formulon :

KK = konstanta kapitalo = tio, kion la kapitalista entrepreno (la kapitalisto) aĉetas ekstere. a1 = parto de la produktipova kapitalo investita en la konstanta kapitalo (esprimita en valoro).

PR = produktrimedoj (terenoj, konstrua ?oj, ma ?inoj, iloj, energio, krudaj kaj parte ellaboritaj materioj ktp. materie konsistigantaj la konstantan kapitalon).

VK = varia kapitalo = tio, kion la entrepreno (la kapitalisto) pagas por personaraj kostoj (tio estas por salajroj kaj kromkostoj, inkluzive la tiel nomatajn "mastrajn" kotizojn).

a2 = parto de la produktipova kapitalo asignata al la varia kapitalo (esprimita per ?ia valoro)

LF = laborforto = uzo de la muskoloj, de la ostoj, de la cerbo de la laboruloj agantaj per siaj kapablecoj en la produktado. La nomo de la prezo de la laborforto estas la salajro. Äœi tion reprezentas, kion la laborulo bezonas por reprodukti sian laborforton : nutra ?o, vestoj, lo ?ejo, edukado, sano, emerita pensio, kaj tiel plu.

a’2 = parto de la produktipova kapitalo asignata al la varia kapitalo plus la plusvaloro aldonita en la proceso de produktado.

PV = plusvaloro. La laborulo redonas al sia mastro pli ol li kostis al tiu ĉi. Kiam la laboristo laboris sufiĉe por financi la reproduktadon de sia laborforto, li ne finis sian labortagon. La produkto de lia kroma laboro (kromlaboro) apartenas al la mastro. Ni nomas plusvaloro (PV) la valoron de tiu kromprodukto, egala al la diferenco inter la valoro de la laborforto kaj la valoro de la produkto de la laboro.

KONSISTO DE LA PRODUKTIPOVA KAPITALO :

La produktipova kapitalo konsistas el la konstanta kapitalo kaj el la varia kapitalo :
Produktipova Kapitalo A = KK+VK

ORGANA KONSISTO DE LA KAPITALO :
Oni nomas "organa konsisto de la kapitalo" la rilaton inter la du konsistiga ?oj de la produktipova kapitalo :
Organa konsisto de la kapitalo :
KK/VK = Konstanta Kapitalo / Varia Kapitalo

KVOTO DE PLUSVALORO :

Oni nomas "kvoto de plus-valoro" a ? "relativa plusvaloro" a ? "kvoto de ekspluatado" la rilaton inter la plusvaloro kaj la varia kapitalo. Äœi estas la kvanto da plusvaloro produktita per ĉiu unuo de varia kapitalo :

KVOTO DE PLUSVALORO = PV/VK = PLUSVALORO/VARIA KAPITALO

VALORO DE LA VARO (A ? DE LA PRODUKTADO) :
KK+VK+PV

LEÄœO DE LA VALORO :
"La valoro de varo estas proporcia al la labortempo socie necesa por produkti ?in".
La valoro ne estas fizike mezurebla grandeco, sed la esprimo, ciferigita per elasta mezurunuo, de socia rilato de regado kaj ekspluatado.

REALA PREZO

La reala prezo de varo (de produktado) estas ?ia kuranta prezo dividita per la salajro de la laboruloj, kiuj kontribuis produkti ?in.

Reala prezo = (VK+KK+PV)/VK = 1 + KK/VK + PV/VK

La reala prezo dependas nur de la organa konsisto de la kapitalo kaj de la kvoto de ekspluatado. Alidire, la salajroj povas esti ka ?zo de inflacio nur la ?mezure, kiel ili estas tro malaltaj.

PROFITKVOTO :

La plusvaloro formi ?as proporcie al la varia kapitalo (PVxVK/VK = PV), sed ?i redistribui ?as inter la kapitalistoj, la ? kompleksa maniero , pere de la produktoprezo, proporcie al la tuta kapitalo ("proporcia egaligo de la profitkvoto").
Oni nomas profitkvoto la rilaton :

PV/(KK+VK)

La nocio pri profitkvoto konsistas en tio, atribui al la konstanta kapitalo la saman kapablecon, produkti plusvaloron, kiel al la varia kapitalo. Äœi do neas la le ?on de la valoro. Äœin pravigas en la kapitalista socio la privata posedrajto pri la produktrimedoj. La tuta kapitalista ekonomia kalkulo konsistas en la aplikado de mastrumaj kriterioj celantaj le transdonon de plusvaloro de la kapitaloj, kiuj havas la plej malfortan organan konsiston al tiuj, kiuj havas la plej fortan organan konsiston. Tio ne estas facile atingebla, sed per la ?cela uzo de la progreso de la te ?nikoj kaj de la produktiveco.

TENDENCO AL KRESKO DE LA ORGANA KONSISTO DE LA KAPITALO :
En la kapitalista vetkuro pri la relativa plusvaloro, en kiu ĉiu kapitalisto strebas favore al si funkciigi la proporcian egaligon de la profitkvoto, la laborrimedo tendencas anstata ?i la laborforton :

KK/VK tendencas kreski

TENDENCO AL MALKRESKO DE LA MEZA PROFITKVOTO :

Tendenco al la kresko de la organa konsisto de la kapitalo kaj tendenco al la malkresko de la meza profitkvoto estas du malsamaj esprimoj de unu sama fakto :

PV/(KK+VK) = (PV/VK) / ( 1+KK/VK)

Kresko de KK/VK ===> malkresko de (PV/VK)/( 1+KK/VK)

(se PV/VK restas konstanta)

Por ?enerale kreskigi la rilaton PV/VK ĉe la nivelo de (fermita) nacia merkato a ? de la tutmonda merkato, necesas frakasi la reziston de la salajruloj : konsumredukto a ? rigoreco, detruo de laborrimedoj, amasa kaj diskriminacia maldungado, soldataj intervenoj, subpremado.
La tendencaj le ?oj de la kresko de la organa konsisto de la kapitalo kaj de la malkresko de la meza profitkvoto havas sekvantan praktikan signifon :
Por kreskigi sian kvoton de plusvaloro (sian kvoton de ekspluatado, sian relativan plusvaloron), la kapitalisto provas redukti la parton de la produktado, kiu revenas al la salajrulo. Tio rezultigas por la tuta kapitalista klaso la malvastigon de ?ia merkato, alidire malfacila ?ojn por realigi per la vendo de la varo la ĉiam pli malfacile ekstrakteblan frukton de la ekspluatado. Tio rezultigas la tendencon al inflacio kaj la periodajn krizojn, kies plej grava aspekto estas la samtempa disvolvi ?o de la inflacio, de la senlaboreco kaj de la bankrotoj.

EKSPLUATADO KAJ TROEKSPLUATADO

La kapitalista ekspluatado maskas sin sub la formo varo. Tiu ĉi per sia aspekto de materia objekto ka ?as la fakton ke la kapitalo estas anta ? ĉio socia rilato, kiu permesas al la posedanto de la produktrimedo, ke li devigu la salajrulon senpage labori (sen ia formo de kompenso eĉ nerekta) dum parto de sia tempo.
La kapitalista ekspluatado ekzistas sub du fundamente nedisigeblaj aspektoj : 1) la plusvaloro kaj 2) la primitiva akumulado. La plusvaloro estas la ĉiutaga formo de ekspluatado de la salajrata laboro. Limigita de siaj propraj kondiĉoj, ?i estas relative modesta formo de ekspluatado eĉ en la ekscesaj kazoj de troekspluatado. La primitiva akumulado parencas al rabado, al banditismo, al ?telo per armita mano. Äœi konsistas en la senhavigo de la malgranda posedantaro, de la publika posedanto kaj de la sendependa laboro. Äœi produktas la konstantajn kondiĉojn de la salajrata laboro kaj havas gravajn konsekvencoj por ĉi ties ekspluatado.

La dona ?o de la absoluta plusvaloro estas la ekzisto de la kromlaboro (laboro senpage farata de la salajrulo). Tiu ĉi rilatigita al la necesa laboro estas la relativa plusvaloro. Äœiaj dona ?oj estas :
1) la longeco de la labortago,
2) la intenseco de la laboro,
3) la produktiveco de la laboro.

Oni ne konfuzu la ekspluatadon kun la troekspluatado. Tiu ĉi ne ebligas la plenan reprodukton de la laborforto (ekzemple, ?i ne ebligas al la salajrulo nutri sian tutan familion kaj certigi al siaj infanoj edukadon samnivelan al la sia). Okazas kapitalista ekspluatado eĉ kiam la laborforto estas pagata la ? sia ?usta prezo (" ?usta salajro") kaj la laborulo estas feliĉa pri sia sorto. Tiu ĉi povas eĉ portempe pliboni ?i, eĉ dum la ekspluatkvoto kreskas pli rapide ol la produktiveco de la laboro
.

La troekspluatado tamen tendencas esti la normo. Per la fakto, ke ?i detruas laborforton, la troekspluatado estas formo de primitiva akumulado.
La kresko de la kapitalistaj ekspluatado kaj akumulado rezultigas la bezonon de plivastigo de la merkato kaj la tendencon al la koncentri ?o de la kapitaloj.

PRIMITIVA AKUMULADO

La esprimo "primitiva" akumulado lasas supozi, ke temas pri fenomeno apartenanta al la pasinteco. Sed la primitiva akumulado de la kapitalo estas nomita primitiva en la senco, ke ?i konsistigas la du kondiĉojn de la apero kaj de la konservado de la kapitalismo. Äœiaj modernaj formoj estas ligitaj al la Monopolista Åœtatkapitalismo kaj al ?ia nuna da ?ra krizo.
Tiuj du kondiĉoj estas :
1) la koncentrado de sufiĉa kvanto da riĉa ?o por konsistigi kapitalon (la sojlo de tiu kvanto estas pli kaj pli alta pro la tendenca kresko de la organa konsisto de la kapitalo kaj tendenca malkresko de la meza profitkvoto),
2) la senposedigo de multaj etproduktantoj, tiel disigitaj disde siaj laborrimedoj, per la procedoj eĉ la plej drastaj, inkluzive murdadon, militon, ktp...)

LA MONOPOLISTA ÅœTATKAPITALISMO.

De kiam la kapitalismo ekzistas (oni trovas spurojn de ?iaj anticipaj aspektoj jam en la antikveco), ?i ĉiam pli malpli profitis la helpon de la Åœtato, tiel por la koncentrado de la kapitaloj kiel por la senposedigo de la etproduktantoj. Tiu ekonomia rolo de la ?tato ne redukti ?is sed eĉ pliforti ?is en la landoj, kie la liberala ideologio regas.
La nunan fazon de la Monopolista Åœtatkapitalismo karakterizas la novaj dimensioj de la ekonomia interveno de la ?tato kaj, kiel imperiismo, la transnacia redisvolvi ?o.
Naskita de la profundaj kaj kreskantaj malfacila ?oj de la kapitalismo, inter kiuj la tendenca malkresko de la meza profitkvoto estas senrimeda, la Monopolista Åœtatkapitalismo tendencas venki ilin por la plej grandaj kapitaloj, pli malpli draste oferante (tio estas malplivalorigante) la aliajn kaj anka ? pligravigante la troekspluatadon de la salajruloj kaj sian propran krizon.
La potenco de la monopoloj kaj tiu de la ?tato kuni ?as en la Monopolista Åœtatkapitalismo en unu unikan kombini ?on, kiu plenumas du kondiĉojn :

1) koncentri ?on kaj centralizi ?on de la kapitalo forkondukitajn ?is tia grado, ke la financa kapitalo kontrolas la esencon de la ekonomio de la lando, en kiu ?i fakte posedas la ekonomian povon.

2) kapitalistan ?taton, kiu konservas sian ?eneralan karakteron de instrumento de la kapitalista klaso, sed pli speciale serve al la interesoj de la tuta monopolista kapitalo.

La Monopolista Åœtatkapitalismo prezentas aron da modernaj formoj de primitiva akumulado, kiuj ne povas esti komplete listigataj :

1) La monopolista poseda ?o de la ?tato sisteme servas kiel plusvalorpumpilo por la privataj monopoloj.

2) La publika financado servas por la privata akumulado kaj produktado (ekz. : koncesioj de a ?tovojoj).

3) La fontoj de la publikaj financoj unuavice tiri ?as el la salajroj.

4) La publika programado kaj planado favoras la monopolojn. Ilin sisteme markas la konsumbremsado, alidire la a ?toritatisma, ekscese brutala, malplivalorigo de la varia kapitalo (tio estas : de la rektaj kaj nerektaj salajroj).

5) La ?tato intervenas en la tutmonda ekonomio per la eksportado de publikaj kapitaloj, la subteno kaj la garantio ĉe la eksportado de la monopolistaj kapitaloj en la limoj de la hegemonio de la usonaj kapitaloj, mem subtenataj de la usona registaro. La multnacia (a ? pli bone dirite : transnacia) redisvolvi ?o estas retiri ?o de la francaj kapitaloj el la malplej rentodonaj sektoroj de la franca ekonomio, forlasita al la importado, por reloki ?i en la "kreneloj" esperataj plej rentodonaj de la tutmonda ekonomio, preterlasitaj de la usonaj kapitaloj.

KRIZO DE LA MONOPOLISTA ÅœTATKAPITALISMO .

La ĉefa aparta ?o de la Monopolista Åœtatkapitalismo en ?ia nuna fazo de da ?ranta krizo estas ?ia nekapableco solvi, ne ?ancelante sin mem, ĉar tio ne estas ebla, iun ajn el la tri ĉefaj problemoj starigitaj de tiu krizo :

· la inflacion,
· la nesufiĉon de la solventa peto,
· la senlaborecon.

La rimedoj preskribataj kaj aplikataj de la grandaj komizoj de la mastraro, la teknokratoj de la Monopolista Åœtatkapitalismo, estas ĉiam la samaj kaj senmanke resumi ?as en la konsumredukto kun ?ia akompano per redukto de aktiveco, de fu ?ado de laborforto, de detruo de industria kapableco kaj de senlaboreco. Tiuj brilaj fakuloj ĉiam obstinas en la sama senelirejo, malgra ? sia konstato, ke "la regleviloj de la ekonomio ne plu efikas".
La perdo de aĉetpovo, kiu difektas la salajrojn en la konsumreduktado nur povas provizi la eksportadon de la kapitaloj kaj la internacian spekulacion : en la perspektivo de ankora ? pli difektita interna merkato, la principo de la maksimuma tuja profito ne lasas alian eblecon de uzo al tiuj kapitaloj iluzie disponigitaj favore al la investado de la entreprenoj.
La internacian kuntekston determinas la politikoj de konsumredukto kaj rezervo de kiel eble plej granda parto de la produktado de la plej potencaj kapitalistaj landoj al eksportado. Tiuj politikoj, trudataj de la transnaciaj monopoloj, inter kiuj la plej multaj estas usonaj, estas malsanigaj kaj perversaj. Ĉar ili tendencas malfortigi la internajn merkatojn, ili nur povas produkti la saman efikon sur la internacia peto. Tial la politikoj de stimulo al la eksportado malfavore al la rekta kaj malrekta aĉetpovo de la salajroj kaj pensioj nur rezultigas la eksportadon de la kapitaloj kaj la financan spekulacion. En tiu kunteksto, la kapitalistoj investas ;

· por redukti la laborantaron rilate al mem malkreskanta produktado ;
· por redukti la produktkapablecojn : plej drasta formo de koncentrado, mensoge nomita "modernigo" ;
· aliloke, ekzemple en la migrantaj kapitaloj, kiuj servas por spekulacii mondskale pri la valutoj, sur la bazo, ke la spekulacioj estas des pli sukoplenaj, ju pli la kurzo ?an ?oj estas vastaj kaj oftaj.

Metodoj por eksporti la kapitalojn :

· rekta eksportado sub formo de mono (tio okazas), en valizoj a ? pli simple par skribaj operacioj (Telekopio, kaj tiel plu) ;
· vendi eksterlande kun perdo ;
· aĉeti eksterlande kun perdo ;
· aĉeto de "studoj", mendo de laboroj eksterlande, kun perdo.

Aĉeti a ? vendi kun perdo eksterlande kompreneble signifas : profite al filio a ? al aliancano.
La kapitalistoj profitas la reinstigajn planojn por enkofrigi superprofitojn, tion importante, kio devus esti produktata en Francio. Ili profitas la planojn de konsumredukto por redukti la salajrojn rektajn kaj nerektajn, por provi rompi la reziston de la salajruloj. En ĉiuj okazoj ili spekulacias, troekspluatas, plialtigas la prezojn, eksportas la kapitalojn, plifortigas la subpremadon kun la helpo de la ?tato, detruas la uzinojn, provas meti sur la salajrulojn la konskvencojn de sia propra konduto. Ilia krizo estas "tutmonda" nur la ?mezure kiel la samaj ka ?zoj ĉie produktas la samajn efikojn. La submeti ?o al tiuj bonegaj principoj de financa kapitalista mastrumado nur povas doni, ĉie ajn, la samajn efikojn, katastrofajn por la nacia intereso kaj por la laboruloj.

LA ÅœANÄœO KAJ LA NECESO DE LA BATALOJ.

La efikoj de la konsumredukto alportis. kun la penoj de CGT por kontra ?batali ilin, la politikan ?an ?on de la 10-a de majo 1981. Tiu ?an ?o konsistigis breĉon en la Monopolista Åœtatkapitalismo en la senco, ke la kombina ?o mastraro-registaro povus tiam esti frakasita, sed la ?tataparato ne konsistas ekzakte nur el la registaro.
La ?tataparato, post majo 1981, restas esence dekstra, tio estas mastra. La registaro, kiu nur estas parto de la ?tataparato, iom post iom revenis al ?i post junio 1982, kaj reprenis la iniciaton en tiu direkto ekde de 1986.
Estas anka ? partoj de la ?tataparato :

· krom la altaj ?tatoficistoj, kiuj preparas la laboron de la ministroj kaj plenumigas iliajn decidojn,
· la ?tatadministrantaro,
· la lokaj povoj (?eneralaj konsilantaroj,
urbestraroj),
· la tuta publika sektoro, obeema al la mastraro,
· la eduka sistemo,
· la ju ?ista povo, tio estas la ju ?istaroj, en kiuj la ju ?istoj plej ofte tute memstare estas reakciaj,
· la publikaj informrimedoj (kiuj ofte estas manipulrimedoj),
· kaj tiel plu,

kaj ĉefe la mastraro, kies ideologio regas kaj saturas ĉion.
Tial, ?ancelita en 1981, la Monopolista Åœtatkapitalismo estas pli ol iam ajn en Francio la Monopolista ÅœtatKapitalismo, interalie kun la privatigoj per kiuj la grandaj financgrupoj malmultekoste akiris necedeblajn riĉa ?ojn, apartenantajn al la nacio. La ideologiaj klopodoj de ?iaj profitantoj celas kredigi, ke la cela ?oj konformaj al ?iaj tujaj interesoj estas la solaj teknike uzeblaj por eviti katastrofon.
La plej dan ?era el la malfeliĉoj estus, se la redukto de la konsumado akirus, a ? per konvinko, a ? per rezignigo, la konsenton de la francaj laboruloj : tiam la plej pesimismaj perspektivoj povus reali ?i. Tia vojo, maldigna je la francaj laboristaj tradicioj, estas nek neebla nek fatala.
Ĉar la ka ?zoj de la krizo estas denaske nedisigeblaj disde la Monopolista ?tatkapitalismo mem, la rimedoj kontra ? ilin nur povas esti kontra ?kapitalistaj rimedoj, inkluzivante la konscian intervenon de la laboruloj. Por trudi ilin, la sola lastinstance decida rimedo estas la batalo.
La bataloj por la aĉetpovo, por la laborrajto, por la salajrulaj postuloj ne nur kongruas kun la subteno al registaro, kiu estus firme preta defendi, kun la interesoj de la salajruloj, tiujn de la nacio, sed ili anka ? estas la sola rimedo por certigi la sukceson de tia registaro.
Por fronti al la respondecoj, por rekonkeri la terenon perditan fronte al la mastraj atakoj, pli ol iam ajn la laboruloj bezonas fortan, konscian kaj sendependan CGT,

Novembro 1988
Reviziita okt. 1990
Kompilita kaj elfrancigita de Petro Levi